Według nowelizacji Ustawy Prawo budowlane, która obowiązuje od 6 sierpnia 2019 roku, rzeczoznawca budowlany może nie tylko sporządzać oficjalne ekspertyzy budowlane, ale i występować w roli eksperta i biegłego sądowego. Jego udział w procesach obejmuje sprawy karne i sprawy cywilne. Kiedy możemy skorzystać z usługi rzeczoznawcy budowlanego jako świadka-eksperta i na czym polega jego rola?
Przed nowelizacją Kodeksu prawa cywilnego przepisy informowały, że rola rzeczoznawcy budowlanego, który sporządził ekspertyzę budowlaną na zlecenie klienta biorącego udział w postępowaniu sądowym, może się sprowadzać wyłącznie do wydania prawnego dokumentu. Oznaczało to, że ekspert w zakresie budownictwa sporządzał opinię przedsądową, ale dalej nie mógł już świadczyć pomocy w tej konkretnej sprawie. Kiedy w 2019 roku nastąpiły zmiany w ustawie, powołano instancję rzeczoznawcy budowlanego jako tzw. świadka-eksperta. Od tamtej pory rzeczoznawca jako ekspert w dziedzinie budownictwa może sporządzać ekspertyzy budowlane na zamówienie i jednocześnie brać udział w postępowaniu sądowym jako świadek i biegły sądowy. W praktyce oznacza to, że rzeczoznawca budowlany, który sporządził dla swojego klienta ekspertyzę budowlaną, będzie mógł w tej sprawie dodatkowo wystąpić przed Sądem zarówno jako świadek-ekspert, jak i biegły sądowy. Wszystkie funkcje nie będą się wzajemnie wykluczały.
Do tej pory funkcja rzeczoznawcy budowlanego wykorzystywana była zazwyczaj do sporządzania ekspertyz budowlanych w konkretnej sprawie. Po sporządzeniu opinii technicznej ekspert nie mógł już jednak sprawować funkcji doradczej w tej samej sprawie. Nierzadko jednak opinia rzeczoznawcy budowlanego była konieczna w rozstrzyganiu sporów sądowych dotyczących spraw technicznych z zakresu prawa budowlanego. Do takich sytuacji dochodziło np. w przypadku sporów budowlanych, w których Sąd otrzymywał dwie skrajnie różne ekspertyzy budowlanego pochodzące od niepowiązanych ze sobą ekspertów powołanych prywatnie przez każdą ze stron konfliktu. W przypadku wykluczających się opinii technicznych pozasądowych, z których każda poświadcza na korzyść innej strony, sędzia nie może ich traktować jako wiarygodne. W takich przypadkach instancja sądownicza może skorzystać z pomocy niezależnego biegłego sądowego rzeczoznawcy budowlanego, który powinien udzielić wiążącej opinii i porady z zakresu, w którym jest specjalistą.
O ile jednak do zmiany przepisów udział biegłego sądowego rzeczoznawcy budowlanego w konkretnej sprawie sądowej był określany przez Sąd i wykluczał świadczenie eksperckie rzeczoznawcy budowlanego, który wcześniej sporządził ekspertyzę budowlaną dla konkretnej strony sporu, o tyle teraz powołano do życia urząd świadka-eksperta. Na mocy przepisów nowelizacji rzeczoznawca budowlany może teraz zeznawać w sprawie cywilnej jako świadek, ale i biegły ekspert sądowy, a wcześniej – może wydać opinię techniczną.
Pomoc rzeczoznawcy budowlanego, który występuje w roli eksperta, jest szczególnie ważna w przypadku konieczności rozstrzygnięcia sporu, w którym Sąd nie dysponuje specjalistyczną wiedzą. W przypadku spraw z zakresu prawa budowlanego rzeczoznawca budowlany jako świadek-ekspert może:
• poddać ocenie wykonane prace i projekty budowlane
• ocenić stan techniczny budynku
• ocenić stan zużycia elementów konstrukcyjnych budynku
• wykonać analizę przebiegu podjętych prac budowlanych i ocenić ich prawidłowość
• wskazać i określić błędy budowlane, usterki techniczne i przyczyny powstania szkód i katastrof budowlanych
• wykonać kontrolę techniczną obiektów i ocenić stan ich utrzymania
• ocenić zgodność wykonywanych robót budowlanych z zasadami sztuki budowlanej
• ocenić zgodność wykonywanych robót budowlanych z oficjalnym projektem budowlanym
• ocenić stan zniszczenia elementów konstrukcji oraz stopień ich niedostosowania.
Rzeczoznawca budowlany występujący w roli eksperta z zakresu budownictwa może skontrolować sprawowany przez inną osobę nadzór budowlany, a także interpretować i reinterpretować sporządzone już opinie techniczne i ekspertyzy budowlane. Specjalista z tego zakresu analizuje także przyczyny katastrof budowlanych. Poza tym rzeczoznawca budowlany jako biegły sądowy może opiniować wydane już ustalenia i decyzje, w tym także zasądzone roszczenia i ich zasadność. W jego kompetencji leży też analiza błędów administracyjnych w zakresie prawa budowlanego.
Źródło: MPExpertbud – Ekspertyzy Budowlane
Autor